#61: De Dom van Utrecht

Hallo allemaal! Welkom bij een nieuwe aflevering van Een Beetje Nederlands, de podcast voor iedereen die Nederlands leert. Mijn naam is Yvette en vandaag gaan we het hebben over de Dom in Utrecht. De tekst kun je meelezen op onze website eenbeetjenederlands.nl. Ook als je vragen of opmerkingen hebt over deze aflevering, kan je ze naar mij sturen via de website. In de shownotes vind je de link.

Je kan nu Vriend van de Podcast worden via onze website, en vanaf dit seizoen krijgen vrienden extra voordelen! Voor een paar euro per maand krijg je toegang tot extra afleveringen, hulpmiddelen bij iedere aflevering en nog veel meer. Check de website voor meer informatie!

Nu, door met de aflevering!

Het is meer dan 700 jaar oud, het is gebouwd op de resten van een oud Romeins fort, het is de hoogste kerktoren in Nederland, en het is verwoest door een tornado! Alleen al deze feiten zouden interessant genoeg zijn voor een aflevering, maar er is nog veel meer te vertellen over deze toren. Vandaag gaan we naar het midden van het land, naar het symbool van de stad Utrecht: De Dom in Utrecht.

Als je ooit al eens in Utrecht geweest bent, dan weet je waar ik het over heb. Je kunt er namelijk niet omheen. De Domtoren torent boven alles uit. Met 112,32 meter is het de hoogste kerktoren van Nederland. Een Dom is trouwens een ander woord voor grote kathedraal en in Nederland hebben we het over de Dom in Utrecht als we het over ‘de Dom’ hebben.

De geschiedenis van de Dom gaat ver terug. De stad Utrecht ontstond in de Romeinse tijd als een nederzetting bij een groot fort. En op dit fort is de Dom gebouwd en niet voor niets op deze plek. Want al in de 7e eeuw stond exact daar een houten kerk, vervangen door een stenen kerk, drie eeuwen erna.

De bouw van de Domtoren die vandaag de dag daar staat, begon in 1321. Om precies te zijn op 26 juni 1321, op die dag werd de eerste steen gelegd. Het was een gebeurtenis waar heel veel mensen naar kwamen kijken. De bouw van zo’n enorme kerk, daar waren de mensen in de omgeving wel enthousiast over. Het duurde ruim 60 jaar, tot 1382, om de toren helemaal af te maken. De toren is zoals ik eerder noemde erg hoog en is gebouwd in een gotische stijl, ook in die tijd was het al een opvallende verschijning. Dit maakte de Dom in die tijd een hele belangrijke plek. Het formaat van de kerk laat ook goed de macht van de kerk in die tijd zien.

Van oorsprong is de Dom een katholieke kerk, maar dat verandert in 1580. In dat jaar vond de Beeldenstorm plaats, katholieke kerken werden bestormd en de beelden van heiligen werden vernield. Vanaf dat moment is de Dom een protestantse kerk. Dat kun je nu nog steeds zien als je de kerk bezoekt. De gezichten van de beelden zijn beschadigd.

In de 17e eeuw gebeurt iets bizars: er vindt een heftige tornado plaats in Utrecht. Nu vraag je je misschien af, hoe kan dat nou, een tornado in Nederland. Op die dag, 1 augustus 1674, was het erg warm en benauwd. Er trok een bui over het land met een enorme harde wind. Dit veroorzaakte een enorme storm. Veel plaatsen in Nederland liepen schade op, maar de kern van de storm, met harde onweersbuien, trok over Utrecht met een wind van 150 km per uur. Het middenstuk van de Domkerk werd verwoest en hierdoor raakten de toren en de rest van de kathedraal los van elkaar. Pas 150 jaar later, vanwege geldgebrek, werden de resten van de storm opgeruimd en werd de open plek tussen de toren en de kerk het Domplein genoemd.
In de tijd na de storm werden de ruïnes een plek waar homoseksuele mannen in het geheim samenkwamen, wat verboden was in die tijd. Tussen de brokstukken van de kerk konden de mannen elkaar stiekem ontmoeten. Er kwam een einde aan toen twee mannen in 1830 door de koster van de Dom betrapt werden. De mannen werden opgepakt en vele anderen zouden volgen. Zo’n 18 mannen werden uiteindelijk ter dood veroordeeld. Om dit te herdenken ligt er nu een gedenksteen op het Domplein.

Ook de klokken van de Dom zijn interessant om even te benoemen. Deze zijn namelijk enorm groot en ook al heel oud. Het zijn er veertien en ze hebben ieder een eigen naam en een eigen klank. De grootste is de Salvator Bell, uit de 14e eeuw met een diameter van 2.7 meter, 8200 kg zwaar, met veel decoraties uit de middeleeuwen. Vroeger werden de klokken geluid om de tijd aan te geven, tegenwoordig luiden ze bij speciale gebeurtenissen.

Als je nu in Utrecht bent, dan zie je dat de toren is ingepakt en in de steigers staat. Iedere 50 jaar moet de toren worden hersteld omdat de toren beschadigd raakt door regen, wind, zonnestralen etc. Sinds 2019 wordt gewerkt aan een grote restauratie die tot 2024 zal duren. Dit is niet de eerste restauratie. In 1519 werd er aan de toren gewerkt, na de verwoestende storm in de 17e eeuw en dan pas weer in 1837. De toren is dan in ontzettend slechte staat en dreigt in te storen. Ze waren dus net op tijd. In 1901 vond de eerste echt grote restauratie plaats die 30 jaar zou duren, de toren kreeg onder andere een nieuw dak.

Er bestaan ook een paar mythes over de Dom. De meest interessante vind ik deze: Als je lid bent van het Utrechtse studentencorps USC, dan mag je niet onder de Dom doorlopen. Een corps is een studentenvereniging bij een universiteit. Het verhaal is als volgt: Een depressieve student van een andere Utrechtse studentenvereniging, Unitas, sprong ooit van de Domtoren af om een einde aan zijn leven te maken, maar landde daarbij op een student van het USC. Het lid van Unitas overleefde de val, maar het lid van USC overleed. Om herhaling te voorkomen, lopen de studenten van het USC nooit onder de Dom door maar er omheen. Of dit verhaal echt waar is, is natuurlijk de vraag.

In Utrecht geldt een ongeschreven regel dat geen enkel gebouw hoger mag zijn dan de Domtoren. Zodat de unieke skyline van de stad behouden blijft. Dit hoort bij de visuele identiteit van de stad, want de Dom is natuurlijk erg belangrijk voor de stad.

Tot slot. Je kunt de Domtoren bezoeken en helemaal tot boven klimmen, dan moet je wel 465 treden omhoog. Het record staat 2 minuten. Dus we wensen je veel succes.

Daarmee kom ik aan het einde van deze aflevering van Een Beetje Nederlands. Krijg je maar geen genoeg van deze podcast? Of wil je de podcast steunen zodat we meer afleveringen kunnen maken? Word dan Vriend van de Podcast op Petje Af! Dan krijg je iedere maand een extra aflevering, en krijg je extra materiaal bij iedere aflevering. Via de shownotes en onze website eenbeetjenederlands.nl kan je meer informatie vinden.

Ik hoop dat je een beetje Nederlands geleerd hebt, en tot de volgende aflevering!